pequena barrenada

Unha noite que non remataba.
Unha longa noite pechado entre catro paredes e 3 metros cadrados.
Sen comida, sen auga, sen nada.
Coas máns prendidas na espalda e encadeado coma se fose un criminal.
Todo polo ben da miña patria, dicían. Sí, todo polo ben de España.
As horas pasaban, ou non; eu non tiña máis indicador que unha pequena franxa entre dúas pedras pola que entraba un pouco de luz. Por alí podía albiscar se por fin saían os primeiros raios de sol.
Pero... todo isto, ¿para qué? ¿con qué fin?
¿Sabía eu se me soltarían ó comezar o día? ¿Sabía eu qué sería de min, máis que estar pechado coma un can entre esas catro terribles paredes?
Non o sabía, non, pero quedábame polo menos a esperanza.
Despois de días sufrindo todas as inmundicias que vos podedes imaxinar, xa estaba canso de facerlle pensar nada máis á miña cabeza. Por un momento tiña que descansar. Ou, ¿era eso o que pretendían? Para que así non lles dera máis a lata coas miñas ideas "revolucionarias"(segundo eles as chamaban)a contra natura.
¿Era eso o que pretendían para pillarme coa guardia baixa e que nunca máis volvera a ser o de antes?
Non o conseguirían, non.
Foi entonces cando escoitei o ruido dunhas botas que viñan acercándose cada vez máis ó lugar (se así se lle podía chamar) onde me tiñan recluído coma un criminal.
Soaron unhas chaves; pero tardei aínda uns minutos ata poder velo.
Sería novo; non encontraba a chave correcta para abrir.
Pero sucedeu.
Por fin apareceu unha sombra que alcancei a ver pola rendixa.
A cando abriu, vin unha cara diferente.
Diferente, sí. Diferente a todas as que vira en todo o tempo que levaba alí pechado.
Era unha cara nova, que non tiña os rasgos das que xa eu moi ben coñecía.
Era un rapaz, de como moito uns 20 anos, pero no seu rostro apreciábase algunha marca...
A miña vista concentrouse nos seus ollos; xa sabedes, a mirada é casi o único sincero que posúen os seres humanos; se así se lles podía chamar a aqueles cos que levaba convivindo xa un tempo.
A súa mirada era limpa, clara. Non coma as demáis.
Tiña os ollos verdes aceituna, e non podía apartar a vista de min.
Cecais estiven observándoo moito tempo, pero cando me din conta mireille as mans e non as podía parar de mover inconscientemente. Estaba algo inquieto.

Rompín o silencio.
-¿Eres novo aquí? A túa cara non me é coñecida.
-Shh! Veño a axudarte.
-¿A axudarme a mín?
-Se continúas falando nese tono pode ser que ademáis de non axudarte morra pola túa culpa!
- ...
-Rapido, fuxe o máis rápido que podas, eu son novo aquí e non me reprenderán demasiado se digo que me agrediches e logo escapaches!
-Pero, isto ¿por qué?
-Deixa de tanto preguntar, parece que aquí son eu o maior en tanto ó que se refire á cabeza, porque a ti fáltache! Escoitaránnos e morreremos os dous se nos saes dunha maldita vez de aquí !
-Entón só direiche que grazas.

Cando por fin chegei ós montes, despois de todo o que os meus pulmóns resistiron mentres corría como nunca na miña vida; dinme conta de quen era ese rapaz.
Pero primeiro terei que dicir quén son eu para aclarar de todo as cousas. Chámome Felipe Sobrino Taboada, e ante todo son galego.
Por defender os meus ideais, levo media vida sendo perseguido.
Imparto clases na Universidade de Santiago.
Neste, o meu país, parece ser que as cousas seguen a estar tan inestables como de costume.
Aínda despois do gran logro das Cortes de Cádiz en 1812, a ignorancia  eo analfabetismo do pobo seguen tan vixentes como na Idade Media.
Senón é para mín incomprensible que poidan esixir que os priven das súas liberdades! Chamándose a sí mesmos "encadeados"...
Eu sigo defendendo que será pola súa ignorancia máis que pola súa convicción. Aínda que se fala mellor por experiencia que por convicción; e por iso é polo que falo eu, que fun xa reprendido por ese arcaico sistema chamado Antigo Réxime que me priva das miñas liberdades.
¿É un insulto cara o monarca esixir unha separación de poderes?
¿É un insulto para él que o pobo teña igualdade tanto de oportunidades como ante a lei? ¿É un insulto que todos teñamos a posibilidade de educarnos para polo menos saber ler e escribir, aínda que non sexamos uns privilexiados; se non somos nin membros do clero nin de familia de linaxe?
España vive un grave retroceso na súa historia.
Un triunfo foi esta corta etapa que durou tres anos, á que lle debemos ó xeneral Riego o ocurrido nas Cabezas de San Juan.
Pero, parece ser que é imposible defender a liberdade neste país.
Xosé Bonaparte iluminaba o noso futuro e o dos nosos fillos coas ideas da Ilustración. Fundamentándose na supremacía da razón.
Se mesmo, segundo o seu irmán Napoleón España era un pobo de bárbaros dominado por un clero fanático.
Xose abríanos a porta ó arte co seu museo Josefino que rematou por ser inviable por diversas razóns, á educación, á modernización de España.
¿Qué fixo o pobo? Chamalo Pepe Botella e botalo.
¿Qué lle chamaban ó monarca absolutista que oprimía ó pobo e o mantiña na máis remota ignorancia  desigualdade? O desexado. Sí, o desexado.
Si en realidade España é unha contradicción en sí mesma.

Eu, agora, terei que irme ó exilio.
Supoño que o meu destino será Inglaterra; que promete un futuro mellor que isto.


.............................................................................

Reflexión:
¿Por qué un home que ven do século XVIII, ten que buscar as mesmas opcións (emigración) que buscan hoxe en día a maioría da xuventude preparada no noso país?
Vos que pensades?
Porque a emigración, aínda que non sexa polos mesmos motivos (exilio político) xa que hoxe temos un réxime "democrático" (nalgunhas cousas), segue estando vixente hoxe en día, por motivos de traballo.
Aínda que mesmo na época franquista, e emigración era case igual que antes, por motivos políticos ou somentes pola necesidade de mandar algo á familia que morría de fame nestas terras.
Hoxe en día, a maioría é xente preparada que emigra cun título debaixo do brazo; porque o seu propio país, o que contribuíu á súa formación; non lle pode ofrecer ningún traballo.

unha pequena dose do Ideal Ilustrado

No cadro dun cambio na filosofía moderna, do saber escolástico ó saber racional; o racionalismo. Este lle precede á ilustración. As ideas da Ilustración básanse na supremacía da razón, e de ista como base de coñecemento para todas as cousas.


O concepto de vida cambiou mellorando terriblemente, xa que os homes non vivían nun valle de lágrimas como na alta Idade Media, reconfortándose con que noutra vida estarían disfrutando eternamente do paraíso.
Os homes (e mulleres) con ideas ilustradas, tiñan outra nova e renacente concepción da vida.
Agora, ademáis de ter unha vida para traballar e morrer pobre e traballando; unha vida era algo máis.
Unha vida era todo, o que quedaba por aprender. A apertura da mente e a tolerancia. O combate da superstición e da ilóxica tradición.
Os ideal do home ilustrado, adiantado ó seu tempo, pode identificarse coma o fidalgo na idade de Ouro.


As tinieblas e a oscuridade do dominio do coñecemento pola relixión ilumináronse pola razón como base de todo saber.
O necesario coñecemento, afán de cultura e didáctico típico dos ilustrados e do século XVIII "docere delectando". O medio literario capaz de transmitir mellor o ideal ilustrado foi o teatro. Era a mellor forma de conectar directamente co público, a maneira máis eficaz de achegarlle ó pobo as novas ideas que viñan innovadoras de Europa, e á vez facerlles aprender algo.


Estes ilustrados veneraban o saber clásico, grecolatino. Polo tanto, sería fundamental dominar ambas culturas.
Tamén a recuperación das 3 unidades: lugar, acción, tempo.
Unha mesma acción, nun mesmo lugar, nun plazo máximo de 24 horas.
Desaparece a mestura de xéneros para evitar a confusión, para que todo quede máis claro!


Tivo unha gran influencia en aspectos económicos, políticos e sociais da época.
Chegando (como todo) con retraso a España, os principais ilustrados non tiveron moita trascendencia na historia do noso país xa que os principais dirixentes ( e sobre todo a Igrexa) minaron e intentaron esvaecer todos os esforzos para a xerminación das ideas ilustradas en España.
Ademáis, a decadencia profunda coa que se encontraba o país tampouco facilitou a súa difusión.


Aínda que o teatro como antes dixen, era o medio máis adecuado para a difusión das ideas ilustradas, tamén foi característico deste século o ensaio.
No panorama literario do XVIII encontramos tres tendencias que conviven:
O posbarroco, que aínda prevalece dende o século anterior, aínda que con menos forza.
Dentro deste, un subxénero que é o rococó (do que é característico Torres Villarroel). É un barroco menor refinado e elitista. Intentan imitar a grandes como Quevedo ou Góngora pero carecen do seu xenio creador.
O neoclasicismo, que consiste na recuperación dos saberes clásicos grecolatinos e a recuperación das 3 regras. Cun linguaxe culto.
O prerromanticismo, que vai abrindo camiño ó que será a corriente literaria característica do século seguinte; que fai plausible o poder dos sentimentos frente á razón.


Autor ensaísta galego ademais de principal ilustrado español foi Benito Jerónimo Feijoo.
Observamos o seu adianto ó seu tempo, por exemplo, entre tantas cousas, á defensa da igualdade e capacidade da muller frente ó home. Defende unha igualdade. Podemos facer exactamente o mesmo, soamente hai que prepararse para elo!


“En grave empeño me pongo”, “Esos discursos contra las mujeres son de hombres superficiales”, “aquel juicio sería sin duda errado”
“entro en la contienda "
“En lo moral las llena de defectos y en lo físico de imperfecciones”. 

un acto filantrópico pioneiro na historia

Repiquetean as campás.
É hora de espertar.
Doéme a cabeza e encóntrome un pouco mareado.
-Axiña! bérrame Roque. -Hai que estar en pé e preparados para a longa viaxe que nos espera.
-Pero de verdade que tes algunha espeanza?
-Esperanzas dun futuro mellor, de coñecer mundo. Soños de ser un intrépido viaxeiro coñecendo e descubrindo a Terra dun a outro confín!
-Anda que estás tí con moitas ganas...
-Estou, amigo, estou!
-Roque, entón será mellor que nos vaiamos preparando.
-Si, tes razón, pero recorda o que nos di sempre fray Manuel: hai que ter fé! Aínda que esteamos solos neste mundo, non hai que perder a esperanza! Eu non teño nin mamá nin papá; pero teño estupendos amigos aquí coma tí que me axudan a ter unha razón pola que sorrir todos os días, aínda que non poidamos repetir comida as veces que queramos... A verdade é que non nos podemos queixar! Ti sabes como están algúns nenos por alí pola rúa?Abandonados ou sendo ladróns profesionais con 5 anos porque non teñen un anaco de pan que levarse á boca, nin eles; nin os seus irmás pequenos?
-Vale, vale... Non comeces outra vez coa historia da nosa fortuna...
-Nós estamos aquí, na Casa de Expósitos da Coruña. Temos onde durmir, temos o que comer, témonos a nós. Temos lume para quentarnos todos os invernos. Non somos ricos adiñeirados nin fillos dun poderoso fidalgo; pero aínda somos. Non coñezo mais nada de Galicia; soamente o que me contaron. Pero por exemplo os amigos xesuitas de fray Manuel tardan máis de 15 días para chegar aquí dende Madrid e din que somos completamente arcaicos, que non temos verdadeiras cidades, que non temos boas comunicacións nin bos medios de transporte, que a nosa fala non é a correcta...
-En fin... como non apures non imos chegar a tempo!
-Entón... xe podes correr!!!

-------------------------

-Ay! qué pinchazo!
-Xa está...
-Ay!
-Non chores...

-------------------------

-Estamos chegando?
-Que si estamos chegando?
Vos, nenos galegos, fostes os nenos que fixeron posible a primeira expedición sanitaria internacional de toda a historia do mundo!
Gracias a mín, Javier Balmis, e á rápida chegada da vacuna enviada por Jenner despois de finalizar os seus traballos, en tan só dous anos; extendimos a cura a todos os dominios de Ultramar do noso reino!
Esta viruela estaba ocasionando a morte de milleiros de persoas en toda Europa!
-Nos, somos eses nenos galegos...

"Non podo imaxinar que na Historia se proporcione un exemplo de filantropía máis noble e máis amplio que este."


Jenner

Unha aventura que por unha noite foi EUMESA

Na decadente España de finais do século XVII, estábase a debatir a resolución dun grave problema para o futuro de España: o matrimonio para a futura descendencia do rei Carlos II de España.
No ano 1689 a súa primeira muller falecera sen descendencia, e Carlos II de Austria, Habsburgo ou España tiña que encontrar unha rápida solución ó seu problema. Pero ese non era o único quebradeiro de cabeza do pobre home.
Coñecido polo pobo como "O Enfeitizado", Carlos II tiña un aspecto horrible, lamentable.
Vendo cadros de él, pode observarse tal afirmación, pero aínda habería que ter en conta que os diversos artistas debuxaríano o máis favorecido que puideran; así que non é esaxerado o inconmensurable da súa fealdade. Chamábano "O Enfeitizado" xa que o pobo dicía que o seu aspecto debería de ser causado por influencias demoníacas. Ademáis, estaba o problema da súa impotencia. Pode ser que tivera o síndrome de Klinefelter (SK), causado por un hipogonadismo (carencia ou defecto do órgano sexual).
Pero xa se sabe, a grandes males; grandes remedios. Dábanlle de comer os testículos machacados dos aforcados para ver si aumentaba así a súa fertilidade.
O máis lóxico é que ista enfermidade fose causada polos frecuentes matrimonios consanguíneos típicos da realeza. Carlos II era raquítico, impotente, horrendo e corto de mente.
Un cadro bastante irónico é o de él mesmo na Sala dos Espellos, Palacio Real de Madrid.

Volvendo ó tema do seu matrimonio; había tres candidatas entre as que elixir a súa futura muller:
Unha era Isabel María de Portugal; outra Mariana de Médicis, e a última e finalmente elixida (por non ter sangue francesa) Mariana de Neoburgo; ou María Ana del Palatinado Neoburgo.
Unha muller lonxeva xa que morreu ós 72 anos de idade. Tamén escollérona pola gran extensión da súa familia (a súa nai tivera nada máis e nada menos que 23 fillas). A ver se lle tocaba esa sorte a ela.
De físico imponente; alta, pelirroxa, con curvas, atractiva. Pero vanidosa altanera e egoísta.
A VIAXE
Baviera, 3 de setembro de 1689; Corte Real Española, 22 de maio de 1690. 
Gracias a Cátedra, Revista Eumesa de Estudos; e os seus esforzos utilizando relacións de sucesos espallados polas bibliotecas portuguesas e españolas, recabouse a seguinte información:

Habéndose efectuado a voda por poderes en Alemaña o 8 de maio de 1689, comezou a viaxe da futura raíña cara España.
Como naquel entonces había unha guerra contra os franceses (como non), era necesario que a viaxe se realizara por mar. Decidiuse cruzar o canle da Mancha fronte viaxar polo mediterráneo.
A ruta a seguir era: Baviera, Holanda, Canle da Mancha, Santander e Madrid.
 O buque almirante no que viaxaba Mariana chamábase "The Duke".
Debido á constante tardanza a España, o pobo xa cantaba sátiras de que había que ir buscala a Holanda xa que senón ela non ía vir.
O 28 de Setembro comunicóuselles que en vez de ir a recibila a Santander terían que ir a Coruña polas inclemencias temporales. Así que cambiaron de rumbo cara Palencia, e de aí a Coruña a esperala.
O 26 de marzo de 1690 foi albiscada a flota que conducía á raíña Mariana de Neoburgo.
Por mor do forte vento e o mal estado da mar, foi imposible atracar na Coruña, onde a raíña era
esperada, e a flota dirixiuse á ría de Ferrol.
Se menciona o porto de Ferrol, pero esta denominación non debe confundirse coa actual cidade de Ferrol. A raíña encallou preto de Mugardos, xusto enfronte do actual porto de Ferrol e nunca chegou a pisar a cidade ferrolá.
Carlos II concedeulle á vila de Mugardos o privilexio de que os seus habitantes estivesen exentos do servicio no Exército e na Mariña, xunto coa concesión do título de Real Vila.
No Arquivo Municipal de Mugardos consérvase un documento datado o 30 de xullo de
1705, no cal Domingo de Souto (procurador real da vila e porto de Mugardos) reclama "Que la
Ciudad de Vetanzos, y su Provincia cumpla con la cedula de su Magestad y no les comparta mari -
neros soldados ni gastos".
Isto foi debido a que uns galeguiños axudaron á raíña cando desembarcou nun lugar totalmente descoñecido errando o súa ruta. Non coñecía tampouco a linguaxe nin as costumes das xentes, pero estas humildes xentes antigas poboadoras de Galicia cumpriron co seu cometido e de esta maneira foron premiados.

 
Por fin, o día 16 de abril procedeuse ao desembarco19 da raíña e leváronse a cabo as reais
entregas. Despois, púxose en camiño facendo noite en Pontedeume, onde se hospedou nunha mansión
do Conde de Lemos.

Antonio de Puga, o Velázquez galego

1602-1648
Antonio de Puga foi un notable pintor barroco.
Galego, nacido na provincia de Ourense. De el non existen noticias até o ano 1635; ano no que declara o seu primer testamento. Nel declara que traballou para Eugenio Cajés, que é un pintor español pertencente ó Manierismo. Isto é un estilo artístico que predominou en Italia até o Alto Renacemento. Primeiramente este termo se entendía como "personalidade artística" pero con posteridade, topou cun sentido pexorativo de palabra, sendo utilizada para os artistas clasicistas que empregaban unha técnica fría imitando ós grandes mestres, carecendo do seu xenio creador.
Algúns historiadores cren que anteriormente da súa dedicación profesional á pintura tivo estudos eclesiásticos.
Polo tanto, da súa vida pouco se sabe, pero teño algunhas cousas interesantes que dicir sobre a súa obra.
Por un erro de Juan Agustín Ceán Bermúdez, que en su Diccionario histórico de los más ilustres profesores de Bellas Artes de España, de 1800, creu a Puga discípulo de Velázquez e atribuíulle uns cadros en Sevilla datados en 1653 (cando o pintor levaba 5 anos morto).
Polo tanto, é un pintor pouco coñecido entre nós, os galegos, que teríamos algo que dicir de él xa que forma parte do noso barroco galego.
As principais características da súa obra (comúns) son a ausencia dos paisaxes e o seu carácter costumbrista.
Os seus concidadáns ourensáns adicáronlle unha rúa, e importante é xa que foi o primeiro pintor galego recoñecido tanto a nivel nacional coma a nivel internacional.


Seguindo a miña carencia de gusto e coñecemento respecto da pintura, permitinme escoller os cadros de Puga  que tiven en mellor consideración. Son os seguintes:

 Esta obra chámase a Magdalena Penitente.
Non poñerei o verdadeiro simbolismo xa que o ingoro, e prefiro poñer o que a mín me suxire.
Suxíreme un verdadeiro atrevemento pola súa parte, xa que mezcla un desnudo de frente da muller, e na parte do fondo da composición observamos un Xesucristo na cruz.
Tendo en conta a mentalidade daquela época, sería unha obra bastante polémica, non credes?

Este segundo e último chámase o Afilador. E de carácter costumista xa que nos mostra unha actividade da vida cotidiana daquela época como é fiar. O que me chamou a atención da obra non é o feito en sí de fiar, senón que os que están a fiar son os homes, e a muller destitúese a un segundo plano observando a quen mira a obra.

Qué vos suxiren a vós?